Waxa la yidhi beri islaan dumarkii hore ka mid ahayd ayaa gabadheedii la guursaday. Mudadii gabadha la rarayey (la wareejinayey) oo reerkii ay u dhaxday lagu hoonayey, ayey hooyadeed la dardaarantay. Caado waxaa ahaan jirtay sabanadii hore sodohdu gabadheeda inay la dardaaranto oo ay waxna ka waaniso waxna ku waaniso (xumaanta ka reebto, wanaagana ku dhiirigeliso). Waxay ku tidhi "hooyo ragu waa wax hungurixune, kolkuu ninkaagu aqalka soo galo, waxuun afka kaga dhufo, kolood kab kaga dhufato".

Maalin buu hadaba ninkii dibada u baxay, malaha, gelin kolkuu banaanka ku maqnaa, soo noqodkiisii markuu soo galay aqalkii ayey gabadhii kab afka kaga dhuftay ninkii, ileen dardaarankii hooyadeed bay qabtaaye.

Mashaqo ayaa meeshii ka dhacday oo si qalad ah ayey u fahantay dardaarankii hooyadeed. Ujeeddada dardaarankuna waxay ahayd, wax la cuno sii, ha yaraado ama ha badnaado. Marna wax la'aan ha ka dhigin ninkaaga oo dibada ka soo galay ee wuxuun dhadhansii uu calyada iskaga bi'iyo. Sida dhaqanku ahaan jirey, waxa la siin jirey colob kolkuu ninku caroos ama inalayaal yahay.

Layli

Ereymacnayn

1. Rar: (fal), 1) saar heeryo, haamo ama agab kale, 2) guuri, meel kale ku wareeji, 3) ku hooy gabadh reerkii ay u dhaxday, ku wareeji.
2. Saban: (-ka), sannad, waa, beri.
3. Soddoh: (-da), gabadha aad qabto hooyadeed.
4. Dardaaran: (-ka), waano, wax u sheeg, talo u reebid.
5. Hungurixun: (tilmaame), ruux jecel waxuun inuu cuno, raba wax walba inuu qaato, damaaci.
6. Reeb: (fal), ka kala talin ruux inuu sameeyo wax xun, u sheeg ruux inuu ka hadho xumaan, ka waanin.
7. Dhiirrigelin: (fal), ku xambaar ruux inuu wax sameeyo, ku tirtirsi, ku qalqaali, ku garabgal, ku boorri.
8. Mashaqo: (-da), dhibaato, faro-ka-bax.
9. Dhadhansii: (fal), sii wax yar cunto ah.
10. Calyo: (-da), 1) hadhaaga cunto ee afka ku hadha, dhareerka iyo qandhuufta ku jira afka ruuxa muddada uuna waxba cunin, 2) hamuum, 3) cunto laga soo celiyey afka, intii afka la geliyey la soo tufay.
11. Dhaqan: (-ka), soo jireen, habdhaqan, caado.
12. Collob: (-ta), muqmad, oodkac.
13. Caroos: (-ka), guur cusub, aroos.
14. Innnalayaal: (-ka), nin weli la deggan, la yaalla reerkuu gabadha ka guursaday, nin la deggan reerkuu ka qabo.
15. Caado: (-da), dhaqan.

Duluc
Hadalaw nin si kuu yidhi, hawraarayna ninba si kuu qaaday. Ereyga macnihiisa iyo muuqiisa duleed, waxaa ka mihiimsan fahankiisa ujeeddo